Nguyên nhân đau bụng colic ở trẻ sơ sinh, cách xử lý an toàn

Đau bụng colic (khóc dạ đề) là tình trạng trẻ sơ sinh khỏe mạnh khóc nhiều và kéo dài, thường bắt đầu từ 2 tuần tuổi và có thể kéo dài đến 3-4 tháng tuổi. Điều đáng nói là cơn đau colic xuất hiện mà không có nguyên nhân rõ ràng và thường tự khỏi khi trẻ lớn hơn. Theo thống kê, có đến 20% trẻ sơ sinh trên toàn thế giới trải qua tình trạng này, được gọi là đau bụng colic hay còn gọi là khóc dạ đề.

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức đầy đủ và chính xác về đau bụng colic ở trẻ sơ sinh. BABOITOYS mong muốn giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ hơn về hội chứng này, biết cách nhận biết các dấu hiệu và áp dụng các phương pháp xử lý hiệu quả để xoa dịu cơn đau cho bé, đồng thời giữ được sự bình tĩnh và tự tin trong hành trình chăm sóc con yêu.

1. Đau bụng Colic là gì?

Đau bụng colic, hay khóc dạ đề, là một thuật ngữ y khoa dùng để chỉ tình trạng trẻ sơ sinh khỏe mạnh, phát triển bình thường, bú mẹ hoặc bú bình tốt, tăng cân đều nhưng lại quấy khóc nhiều và kéo dài, thường không rõ nguyên nhân. Nói cách khác, đây là một hội chứng khóc quá mức và dai dẳng ở trẻ sơ sinh mà không thể giải thích được bằng bất kỳ nguyên nhân nào khác.

1.1 Đặc điểm cơn đau colic:

• Khóc dữ dội, dai dẳng, khó dỗ dành: Tiếng khóc của trẻ bị colic thường to, the thé, khác hẳn với tiếng khóc thông thường khi trẻ đói, buồn ngủ hay ướt tã. Ba mẹ thường cảm thấy bất lực vì dù đã áp dụng nhiều cách dỗ dành nhưng bé vẫn không nín khóc.
• Thời điểm xuất hiện: Cơn đau colic thường xuất hiện vào một thời điểm cố định trong ngày, thường là vào buổi chiều tối hoặc đầu đêm.
• Thời gian kéo dài: Để được chẩn đoán là đau bụng colic ở trẻ sơ sinh, trẻ phải khóc ít nhất 3 giờ mỗi ngày, 3 ngày mỗi tuần và kéo dài ít nhất 3 tuần liên tiếp.
• Các biểu hiện kèm theo: Ngoài khóc, trẻ có thể có các biểu hiện như đỏ mặt, ưỡn người, co rúm chân, nắm chặt tay, bụng cứng, đầy hơi.

1.2 Tần suất xuất hiện:

Đau bụng colic là một tình trạng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh. Theo thống kê, có khoảng 10-20% trẻ sơ sinh trên toàn thế giới mắc phải hội chứng này, không phân biệt giới tính, chủng tộc hay điều kiện kinh tế xã hội.

1.3 Độ tuổi thường gặp:

Đau bụng colic ở trẻ sơ sinh thường bắt đầu xuất hiện ở trẻ từ 2 tuần tuổi và đạt đỉnh điểm vào khoảng 6-8 tuần tuổi. Sau đó, tình trạng này thường tự giảm dần và biến mất khi trẻ được 3-4 tháng tuổi. Rất hiếm khi trẻ bị colic kéo dài đến 6 tháng tuổi.

2. Nguyên nhân gây đau bụng Colic ở trẻ sơ sinh

Mặc dù đau bụng colic ở trẻ sơ sinh là một hiện tượng phổ biến, nhưng cho đến nay, các chuyên gia y tế vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng này. Có rất nhiều giả thuyết được đưa ra, nhưng chưa có giả thuyết nào được chứng minh một cách đầy đủ.

Các giả thuyết về nguyên nhân:

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện: Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn non nớt, chưa phát triển hoàn chỉnh. Điều này khiến trẻ dễ bị đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu, co thắt ruột, dẫn đến những cơn đau bụng quằn quại.
• Dị ứng/Nhạy cảm với thức ăn: Nếu trẻ bú mẹ, một số loại thực phẩm mà mẹ ăn có thể gây dị ứng hoặc kích ứng đường ruột của trẻ, chẳng hạn như sữa bò, đậu nành, caffeine, chocolate, trứng, lạc, hải sản…
• Mẹ ăn uống không hợp lý: Chế độ ăn uống của mẹ cũng ảnh hưởng đến trẻ bú mẹ. Nếu mẹ ăn nhiều thực phẩm gây đầy hơi, khó tiêu, trẻ cũng có thể bị ảnh hưởng và dễ bị đau bụng colic hơn.
• Nuốt phải nhiều không khí khi bú: Trong quá trình bú mẹ hoặc bú bình, trẻ có thể nuốt phải một lượng không khí đáng kể, đặc biệt là khi trẻ bú quá nhanh hoặc bú bình không đúng cách. Không khí này tích tụ trong dạ dày và ruột, gây ra đầy hơi, chướng bụng và khó chịu cho trẻ.
• Quá tải hệ thần kinh: Hệ thần kinh của trẻ sơ sinh còn đang trong giai đoạn phát triển và hoàn thiện. Trẻ có thể dễ bị kích thích bởi các yếu tố từ môi trường xung quanh như tiếng ồn, ánh sáng mạnh, nhiệt độ thay đổi đột ngột… Sự kích thích quá mức này có thể khiến trẻ quấy khóc và khó chịu.
• Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Hệ vi sinh đường ruột đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng. Sự mất cân bằng hệ vi sinh, với số lượng vi khuẩn có hại nhiều hơn vi khuẩn có lợi, có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như đầy hơi, táo bón, tiêu chảy, góp phần làm tăng nguy cơ đau bụng colic ở trẻ sơ sinh.

Mặc dù chưa rõ nguyên nhân chính xác gây ra đau bụng colic ở trẻ sơ sinh, nhưng việc hiểu rõ những yếu tố nguy cơ này sẽ giúp cha mẹ có những biện pháp phòng ngừa và xử lý hiệu quả hơn khi con bị đau bụng colic.

3. Nhận biết trẻ bị đau bụng Colic

3.1. Khóc dữ dội, dai dẳng, khó dỗ dành

Tiếng khóc của trẻ bị colic thường khác biệt so với tiếng khóc thông thường khi bé đói, buồn ngủ hay ướt tã. Nó thường to hơn, cao hơn, nghe như tiếng thét, kéo dài liên tục trong nhiều giờ và ba mẹ rất khó dỗ dành. Bé có thể khóc ngặt nghẽo không ngừng, dù đã được cho bú, thay tã, bế ẵm hay ru ngủ.

Nguyên nhân chính xác gây ra tiếng khóc dữ dội này ở trẻ bị colic vẫn chưa được rõ. Tuy nhiên, một số giả thuyết cho rằng có thể do hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện, dẫn đến sự khó chịu, đau đớn ở vùng bụng.

3.2. Thời điểm xuất hiện

Cơn khóc colic thường xuất hiện vào một khoảng thời gian cố định trong ngày, thường là vào cuối buổi chiều hoặc buổi tối, sau khi bé đã bú no và được thay tã sạch sẽ. Một số ba mẹ gọi đây là “giờ phù thủy” vì bé thường quấy khóc vào thời điểm này mà không có lý do rõ ràng.

Hiện tượng này có thể liên quan đến sự thay đổi hormone trong cơ thể trẻ vào buổi chiều tối, hoặc do hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động mạnh hơn vào thời điểm này.

3.3. Bụng cứng

Khi sờ vào bụng bé, bạn có thể cảm thấy bụng bé cứng hơn bình thường, đặc biệt là vùng bụng dưới. Bé cũng có thể tỏ ra khó chịu khi bạn chạm vào bụng.

Bụng cứng có thể là do sự co thắt của các cơ ở thành bụng hoặc do đầy hơi, chướng bụng.

3.4. Chướng hơi

Bụng bé có thể căng phồng, đầy hơi, nhìn to hơn bình thường. Bé có thể ợ hơi hoặc xì hơi nhiều hơn, nhưng điều này không làm giảm cơn đau.

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, dẫn đến việc trẻ dễ nuốt phải không khí khi bú, gây ra đầy hơi, chướng bụng.

3.5. Thay đổi tư thế

Trẻ có thể có những thay đổi tư thế bất thường khi bị đau bụng colic, chẳng hạn như ưỡn người ra sau, co rúm chân lên bụng, nắm chặt tay hoặc đạp chân liên tục.

Những thay đổi tư thế này có thể là cách trẻ cố gắng giảm bớt sự khó chịu, đau đớn ở vùng bụng.

3.6. Các gợi ý khác

Ngoài những dấu hiệu trên, trẻ bị đau bụng colic còn có thể có những biểu hiện như đỏ mặt, nhăn nhó, khó chịu, ợ hơi hoặc xì hơi nhiều hơn bình thường.

Những biểu hiện này cũng có thể là dấu hiệu của sự khó chịu, đau đớn ở vùng bụng.

3.7. Vẫn ăn uống và tăng cân bình thường

Một điểm quan trọng cần lưu ý là, mặc dù trẻ bị đau bụng colic và quấy khóc nhiều, nhưng nhìn chung trẻ vẫn bú tốt, tăng cân đều đặn và không có dấu hiệu bị bệnh. Điều này giúp phân biệt đau bụng colic với một số bệnh lý khác ở trẻ sơ sinh.

Đau bụng colic ở trẻ sơ sinh là một tình trạng lành tính, không ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Nếu bạn nhận thấy con mình có những dấu hiệu trên, rất có thể bé đang bị đau bụng colic. Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác, bạn nên đưa bé đi khám bác sĩ để loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự.

4. Phân biệt đau bụng Colic với các bệnh lý khác

Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng thức ăn và axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát ở ngực và cổ họng. Ở trẻ sơ sinh, trào ngược dạ dày thực quản khá phổ biến do cơ vòng thực quản dưới, nơi nối giữa dạ dày và thực quản, chưa phát triển hoàn thiện.

4.1 Phân biệt đau bụng colic và trào ngược dạ dày thực quản:

Tắc ruột là tình trạng một phần hoặc toàn bộ ruột bị tắc nghẽn, khiến thức ăn và dịch tiêu hóa không thể di chuyển qua ruột. Đây là một tình trạng cấp cứu, cần được can thiệp y tế kịp thời.

4.2 Phân biệt đau bụng colic và tắc ruột:

Nhiễm trùng đường tiết niệu là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu, gây viêm nhiễm ở niệu đạo, bàng quang hoặc thận.

4.3.Phân biệt đau bụng colic và nhiễm trùng đường tiết niệu:

Nếu bạn không chắc chắn con mình bị đau bụng colic hay mắc phải một bệnh lý khác, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

5. Xử lý khi trẻ bị đau bụng Colic

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu nào cho đau bụng colic, tình trạng này thường tự khỏi khi trẻ được 3-4 tháng tuổi. Mục tiêu của chúng ta là giúp bé giảm bớt các triệu chứng khó chịu và giúp cha mẹ cảm thấy tự tin hơn trong việc chăm sóc con.

5.1. Dỗ dành và trấn an trẻ:

• Bế vỗ về, ôm ấp trẻ: Bế bé áp sát vào ngực, vỗ về nhẹ nhàng hoặc đi lại trong phòng có thể giúp bé cảm thấy an toàn và thoải mái hơn.
  • Lợi ích: Sự tiếp xúc da kề da giữa mẹ và bé giúp giải phóng hormone oxytocin, có tác dụng giảm đau, giảm stress và tăng cường sự gắn kết.
• Massage bụng: Xoa bụng bé theo chiều kim đồng hồ với lực nhẹ nhàng có thể giúp giảm đầy hơi, chướng bụng.
  • Cách thực hiện: Đặt bé nằm ngửa, dùng lòng bàn tay xoa nhẹ nhàng vùng bụng bé theo chiều kim đồng hồ, tránh ấn mạnh vào vùng rốn.
• Cho bú/Cho ăn theo nhu cầu: Đảm bảo bé được bú no và đúng cách. Nếu bé bú bình, hãy chọn loại bình có núm vú phù hợp để tránh bé nuốt phải nhiều không khí.
  • Lợi ích: Việc bú mẹ hoặc bú bình không chỉ giúp bé no bụng mà còn có tác dụng xoa dịu và trấn an tinh thần.
• Sử dụng ti giả: Ti giả có thể giúp bé cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn, đặc biệt là khi bé có nhu cầu mút mạnh.
  • Lưu ý: Nên vệ sinh ti giả sạch sẽ và không lạm dụng ti giả quá nhiều.
• Tạo môi trường yên tĩnh, thoải mái: Giảm thiểu tiếng ồn, ánh sáng mạnh, giữ cho phòng thoáng mát và yên tĩnh.
  • Lợi ích: Môi trường ồn ào, náo nhiệt có thể khiến bé cảm thấy căng thẳng và khó chịu hơn.
• Tắm nước ấm: Tắm nước ấm cho bé có thể giúp bé thư giãn, giảm đau và dễ đi vào giấc ngủ.
  • Lưu ý: Nên tắm cho bé trong phòng kín gió, nước tắm ấm vừa phải, không quá nóng.
• Cho trẻ nghe nhạc nhẹ nhàng: Cho bé nghe những bản nhạc êm dịu, du dương có thể giúp bé thư giãn và dễ chịu hơn.
  • Gợi ý: Bạn có thể cho bé nghe nhạc cổ điển, nhạc không lời hoặc nhạc thiền.
• Áp dụng phương pháp “5S”: Phương pháp “5S” là một phương pháp dỗ dành trẻ sơ sinh hiệu quả, bao gồm 5 bước:
  • Quấn bé: Giúp bé cảm thấy an toàn như trong bụng mẹ.
  • Đặt bé nằm nghiêng hoặc nằm sấp: Giúp giảm áp lực lên bụng.
  • Tạo âm thanh shush: Giúp bé bình tĩnh lại.
  • Đu đưa bé: Giúp bé thư giãn.
  • Cho bé bú hoặc ngậm ti giả: Giúp bé thỏa mãn nhu cầu mút.

5.2. Điều chỉnh chế độ ăn uống của mẹ (nếu trẻ bú mẹ):

• Hạn chế thực phẩm gây đầy hơi, dị ứng: Nếu bạn đang cho con bú, hãy thử loại bỏ các thực phẩm có thể gây đầy hơi hoặc dị ứng cho bé, chẳng hạn như sữa bò, đậu nành, caffeine, chocolate, các loại rau họ cải…
• Ăn uống lành mạnh, đủ chất: Mẹ nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh và trái cây.

5.3. Sử dụng thuốc (theo chỉ định của bác sĩ):

• Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cho trẻ sơ sinh cần phải có sự chỉ định của bác sĩ. Không tự ý mua thuốc cho bé uống.
• Các loại thuốc có thể được sử dụng:
  • Thuốc giảm đầy hơi (Simethicone): Giúp phá vỡ các bong bóng khí trong dạ dày và ruột, giảm đầy hơi, chướng bụng.
  • Men vi sinh (Probiotics): Giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa và giảm các triệu chứng khó chịu do đầy hơi, táo bón.

6. Khi nào cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ?

Mặc dù đau bụng colic ở trẻ sơ sinh thường là một tình trạng lành tính và tự khỏi, nhưng trong một số trường hợp, trẻ có thể cần được chăm sóc y tế. Hãy đưa bé đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bé có những dấu hiệu sau:

6.1 Các dấu hiệu cảnh báo:

• Sốt: Sốt cao (trên 38 độ C) có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng.
• Nôn ói: Nôn ói nhiều và liên tục có thể khiến trẻ bị mất nước.
• Bỏ bú: Nếu bé bỏ bú hoàn toàn hoặc bú rất ít, có thể bé đang gặp vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
• Tiêu chảy: Tiêu chảy có thể khiến trẻ bị mất nước và điện giải.
• Phân có máu: Phân có máu có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường ruột hoặc các vấn đề khác.
• Bụng chướng to bất thường: Bụng chướng to bất thường có thể là dấu hiệu của tắc ruột hoặc các vấn đề khác.
• Trẻ lừ đừ, mệt mỏi: Nếu bé trở nên lừ đừ, mệt mỏi, không phản ứng với các kích thích xung quanh, hãy đưa bé đi khám ngay.
• Co giật: Co giật là một dấu hiệu nguy hiểm, cần được cấp cứu ngay lập tức.

Ngoài ra, nếu bạn cảm thấy lo lắng về bất kỳ điều gì liên quan đến sức khỏe của bé, hãy đừng ngần ngại đưa bé đi khám bác sĩ.

7. Lời khuyên dành cho cha mẹ

Đau bụng colic ở trẻ sơ sinh có thể là một thử thách lớn đối với các bậc cha mẹ. Hãy nhớ rằng bạn không đơn độc và có rất nhiều cách để vượt qua giai đoạn khó khăn này.

7.1. Giữ bình tĩnh và kiên nhẫn:

Đau bụng colic ở trẻ sơ sinh là một tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh và thường tự khỏi khi trẻ lớn hơn. Hãy cố gắng giữ bình tĩnh và kiên nhẫn với bé, dù bé có quấy khóc nhiều đến đâu. Sự căng thẳng và lo lắng của bạn có thể khiến bé cảm thấy bất an hơn.

7.2. Tin tưởng vào bản năng của mình:

Bạn là người hiểu con mình nhất. Hãy tin tưởng vào bản năng của mình và làm những gì bạn cho là tốt nhất cho bé.

7.3. Không tự trách bản thân:

Đau bụng colic ở trẻ sơ sinh không phải là lỗi của bạn. Đừng tự trách bản thân khi bé bị đau bụng colic. Hãy nhớ rằng bạn đang làm hết sức mình để chăm sóc con yêu.

7.4. Chia sẻ với người thân, bạn bè:

Đừng ngại chia sẻ những khó khăn của bạn với người thân, bạn bè hoặc các bậc cha mẹ khác. Sự chia sẻ và động viên từ những người xung quanh sẽ giúp bạn cảm thấy mạnh mẽ hơn.

7.5. Tham gia các nhóm hỗ trợ cha mẹ:

Có rất nhiều nhóm hỗ trợ cha mẹ trực tuyến hoặc ngoại tuyến dành cho những người có con bị đau bụng colic. Tham gia các nhóm này sẽ giúp bạn học hỏi kinh nghiệm từ những người khác và cảm thấy mình không đơn độc.

7.6. Chăm sóc bản thân:

Việc chăm sóc một em bé bị đau bụng colic có thể khiến bạn kiệt sức. Hãy nhớ dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn và chăm sóc bản thân. Bạn sẽ có thêm năng lượng và sức khỏe để chăm sóc bé yêu tốt hơn.

Hãy nhớ rằng giai đoạn đau bụng colic sẽ qua đi. Hãy yêu thương, chăm sóc và kiên nhẫn với bé, bé sẽ sớm vượt qua giai đoạn này và phát triển khỏe mạnh.

BABOITOYS hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về đau bụng colic ở trẻ sơ sinh. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, vui lòng để lại bình luận bên dưới hoặc liên hệ với chúng tôi. Chúc bạn và bé yêu luôn khỏe mạnh!

8. Nguồn tham khảo

Để tìm hiểu thêm về đau bụng colic ở trẻ sơ sinh, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin uy tín sau:

Các tổ chức y tế và Hiệp hội Nhi khoa:

• Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC): https://www.cdc.gov/ncbddd/childdevelopment/positiveparenting/infants.html
• Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP): https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/crying-colic/Pages/Colic.aspx

Nghiên cứu khoa học:

• Infantile Colic: Recognition and Treatment: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4590618/ (Đăng trên tạp chí American Family Physician)
• Crying time, fussing, and colic behavior in breastfed infants: A systematic review and meta-analysis: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34833533/ (Đăng trên tạp chí Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition)

Lưu ý:

• Các thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ chuyên khoa.
• Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hoặc lo lắng nào về sức khỏe của bé, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị.

BABOITOYS – Cửa hàng đồ chơi giáo dục cho trẻ em

BABOITOYS là cửa hàng đồ chơi giáo dục cho trẻ chuyên cung cấp đồ chơi giáo dục, đồ chơi Montessori, đồ chơi phát triển kỹ năng, đồ chơi gia đình cho bé từ 0 tháng tuổi đến 36 tháng tuổi trên nền tảng trực tuyến

• Địa chỉ: 100 Đ. Lê Văn Duyệt, Phường 01, Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh 700000
• Zalo: 0773164935
• Website: BABOITOYS.vn